Kościoły drewniane powiatu włocławskiego

Dąbie Kujawskie

Dąbie Kujawskie położone jest w gminie Lubraniec. Poprzedni kościół chociaż nie był konsekrowany, jak wspomina wizytator Jan Stanisław Borysławski, dzięki staraniom fundatora mogły się w nim odbywać nabożeństwa. Świątynia ta nie była jednak trwała i już w 1779 roku delegat biskupa Rybińskiego ksiądz Józef Gliński sygnalizował jej zły stan. Kiedy kościół dalej niszczał, aż użytkowanie go groziło zawaleniem, ówczesny właściciel Dąbia Kujawskiego, Ignacy Zagajewski wraz z żoną Joanną z Trzcińskich, podjęli decyzję o budowie, nowego domu bożego. Wybudowany w latach 1789-1790 stoi do dnia dzisiejszego i jeszcze niedawno służył miejscowym parafianom jako miejsce kultu. W czasach kiedy proboszczami dąbskiej parafii byli: Henryk Koławski, Józef Iwanicki i Szczepan Wojtas kościół był remontowany. Kościół drewniany o konstrukcji szkieletowej (sumikowo-łętkowej), oszalowany na zewnątrz deskami w układzie pionowym. Strop płaski z lekko zaokrąglonymi połaciami bocznymi. Cała konstrukcja usadowiona na podmurówce. Wnętrze otynkowane. Kościół wzniesiony na planie prostokąta, salowy z węższym ale równym długości nawy prezbiterium, zamkniętym trzema bokami ośmioboku. Korpus nawowy kwadratowy, nieco wyższy od części ołtarzowej.

Kościół p.w. Św. Trójcy posiada szereg zabytków. Najcenniejszym z nich jest, rzeźba przedstawiająca scenę Ukrzyżowania Pańskiego. Znajduje się ona na belce tęczowej oddzielającej prezbiterium od nawy. Historycy sztuki datują zabytek na przełom XV i XVI wieku, co pozwala nam domniemać, iż może on pochodzić z wcześniejszych dąbskich świątyń. Oprócz tego w kościele znajduje się szereg zabytków z XVIII i XIX wieku. Bardzo ciekawym zabytkiem jest dziewiętnastowieczna chrzcielnica oraz portrety trumienne fundatorów kościoła Ignacego Zagajewskiego i jego żony Joanny z Trzcińskich, datowane na przełom XVIII i XIX wieku.

Cała świątynia jest ogrodzona parkanem pomurowanym z cegły na kamiennej podbudowie, z żelazną kutą bramą. Na zewnętrznej stronie ogrodzenia umieszczono następujący napis: „OGRODZENIE CAŁE HOJNĄ OFIARĄ RODZINY DYBOWSKICH GRUNTOWNIE ODNOWIONO”

Kłóbka

We wrześniu 2017 roku otwarto najnowszy nabytek skansenu w Kłóbce – kościół z Brzeźna w powiecie lipnowskim pw. św. Prokopa, który odtworzono w dawnym, barokowym kształcie. Pierwotnie kościół miał formę ośmiobocznej kaplicy, która została zbudowana w XVIII wieku obok dworu Rościszewskich, ówczesnych właścicieli Brzeźna i była filialna dla parafii Kikół, od 1914 roku parafialna. W 1789 roku dobudowano do niej korpus nawy. Od 2000 roku świątynia nie była użytkowana i w 2016 roku za zgodą władz kościelnych zabytek rozebrano i przeniesiono do Kłóbki.

Zgodnie ze źródłami archiwalnymi dachy pokryto gontem osikowym, a barokową wieżyczkę z baniastym hełmem obito wiórem osikowym. W wieżyczce zawieszono dzwon pochodzący prawdopodobnie jeszcze z pierwotnej kaplicy, odlany w toruńskiej ludwisarni Fryderyka Becka w 1729 roku. Wnętrze kościoła odtworzono zgodnie z jego stanem sprzed rozbiórki. Znajduje się w nim  empora (chór muzyczny) wsparta na dwóch słupach a pod sufitem szeroka faseta z malarskim fryzem z kartuszami o motywach maryjnych i chrystusowych. Na suficie w otoczeniu kłębiastych obłoków umieszczone jest przedstawienie Maryi Niepokalanej. Wyposażenie i wystrój wnętrza pochodzą sprzed Soboru Watykańskiego II (1965 rok), gdy mszę odprawiano w rycie trydenckim, po łacinie, a kapłan, tak jak wierni, stał przodem do ołtarza.

Modzerowo

Kościół p.w. św. Stanisława Biskupa i Męczennika z 1591 roku. Do tego roku wieś Modzerowo należała do parafii w Izbicy Kujawskiej. Właściciel dóbr izbickich, Jarosław Sokołowski, postanowił wybudować kościół pod wezwaniem Matki Bożej, któremu niebawem za patrona dodano św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Przy tym kościele, także w 1591 roku, erygowano parafię. Poza Modzerowem do parafii należał pobliski Stypin. Nowy drewniany kościół w 1595 roku konsekrował bp Hieronim Rozrażewski. W XVII wieku zbudowano przy kościele nową, murowaną zakrystię. Kiedy kościół chylił się ku ruinie, w 1796 roku dziedzic izbicki, hrabia Kacper Skarbek, wybudował nową świątynię pod tym samym wezwaniem, również drewnianą, która remontowana przez kolejne wieki, służy parafii do dziś.

Kościół drewniany, orientowany, konstrukcji zrębowej. Strop płaski. Ołtarz główny wczesnobarokowy z pierwszej połowy XVII wieku, z barankami, rzeźbami oraz obrazem Trójcy Świętej z XVIII wieku w zwieńczeniu. Dwa ołtarze boczne, rokokowe, z połowy XVIII wieku, z obrazami św. Jana Nepomucena i św. Stanisława, wskrzeszającego Piotrowina. Ambona z chrzcielnicą – wczesnobarokowe z pierwszej połowy XVII wieku. Obraz Pana Jezusa, upadającego pod krzyżem, z końca XVIII wieku. Krucyfiks rokokowy. W ołtarzu głównym – obraz Matki Bożej Częstochowskiej.

Nakonowo

Drewniany kościół filialny pw. św. Marka Ewangelisty w Nakonowie z 1765 roku, potocznie zwany jest „Diabołek”, „Diabełek” lub „Na Diabełku”. Nazwa ta wywodzi się z lokalizacji – dawniej była tu osada młyńska Diabełek. Remontowany w 1779 roku i latach 1958-59 z dobudową zakrystii i kruchty. Pokrycie dachu wymieniono około 1990 roku. Obecnie wykonywany jest generalny remont wnętrza kościoła.

Jednonawowy konstrukcji zrębowej, orientowany. Prezbiterium mniejsze od nawy, zamknięte trójbocznie z boczną zakrystią. Kruchta od frontu nawy. Dach dwukalenicowy, kryty gontem z czworoboczną wieżyczką na sygnaturkę. Zwieńczoną blaszanym daszkiem namiotowym. Wewnątrz strop płaski. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach z organami. Podłoga z desek. Prosta belka tęczowa. Dzwonnica konstrukcji metalowej.

Pustynia

Historia kaplicy pw. św. Floriana w Józefowie dzielnicy Pustynia przypada na rok 1639. W XVIII wieku zamieszkali w nim pustelnicy. W 1864 roku odrestaurowany (dobudowano kruchtę) dzięki dziedzicowi izbickiemu Ksaweremu Zboińskiemu. W  latach powojennych przeprowadzono konserwację, natomiast w latach 2011-2012 wykonano generalny remont. Wewnątrz kościoła znajdują się drewniane rzeźby z XVIII wieku.

Kaplica drewniana, jednonawowa konstrukcji zrębowej. Orientowana, salowa, bez wyodrębnionego prezbiterium z nawy, zamknięta w prostokącie. Kruchta z boku nawy. Dach jednokalenicowy, kryty gontem z ośmioboczną wieżyczką na sygnaturkę, zwieńczoną blaszanym hełmem z latarnią. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Belka tęczowa z krucyfiksem. Ołtarze prowizoryczne. Dzwonnica drewniana, otwarta, kryta dachem dwuspadowym.