Architektura cmentarna i sztuka sepulkralna

Architektura cmentarna i sztuka sepulkralna oraz rzeźba komemoratywna na Cmentarzu Komunalnym we Włocławku, a działalność Zakładów Artystyczno-Kamieniarskich naszego miasta w latach 1890-1939.

Grobowce, pomniki nagrobne, tumby, rzeźba wykonane przez Pierwszą Włocławską Fabrykę Wyrobów Rzeźbiarsko-Kamieniarskich pod firmą Franciszek Gontarski we Włocławku dla:

1/ Rodziny Bojańczyków przy głównej alei (Wincenty, Leon, Jerzy)

2/ Rodziny Findeisenów, stela z płaskorzeźbą płaczącego anioła.

3/ Rodziny Kaszubskich, renowacja w 2016 r. Zakład Kamieniarski L. Czereba.

4/ Pani Izabeli Zbiegniewskiej.

5/ Rodziny Kott przy głównej alei. (Zakład fryzjersko-perukarski. Perfumeria i galanteria. Józef Kott we Włocławku ul 3-go Maja nr. 13.)

6/ Rodziny Popławskich w alei jw.

7/ Rodziny Zienkiewiczów i Junczysów w alei jw.

8/ Rotmistrza Bronisława Beliny-Węsierskiego w alei jw.(rzeźbiony w kamieniu kartusz herbowy z herbem Belina).

9/ Tumby E. P. ze Stockelów i J. Rossnagela  – część ewangelicka cmentarza

10/ Mauzoleum Sukcesorów Zenke (1918 r.) – część cmentarza jw.

11/ Rodziny Bulińskich.

12/ Tumba J. Białeckiego.

13/ Bogdana Kowalewskiego (pomnik modernistyczny).

14/ Tumby rodziny Kowalewskich.

15/ Małżonków Włoczewskich.

16/ Pomnik w kwaterze z grobami sióstr zakonnych przy głównej alei.

17/ Tumba księdza M. Lorentowicza.

Grobowce, pomniki nagrobne, tumby, rzeźba zrealizowane przez Pracownię Artystyczną Rzeźbiarsko-Kamieniarską B. Dobrzyńskiego w Włocławku dla:

1/ Rodziny Muhsamów.

2/ Rodziny Szadkowskich i Eugeniusza Borowskiego.

3/ Rodziny Kostrzewa.

4/ Rodziny Ballaunów, piękna rzeźba płaczki-żałobnicy (1890 r. ?).

5/ Rzeźba na grobie Zosi Politułło (1919 r.), uchylone wieko trumny i ulatująca do nieba dusza dziecka.

Włocławski Zakład Artystyczno-Kamieniarski A Fiebigera wykonał m.in. w 1926 r. imponujące obejście z tumbami rodziny Haacków (włocławska fabryka maszyn rolniczych 1850 r.) i Zakład braci Leuthold wykonał m.in. pomnik nagrobny dla rodziny Domnick. Pomniki nagrobne na naszym cmentarzu realizowane były także przez warsztaty z innych miast (importy): J. Norblin i S. Bartmański wykonał neoklasycystyczny nagrobek i obelisk z czarnego marmuru dla Bolesława Domaszewicza prezesa WTW, R.S. Lubowiecki też z W-wy z czarnego marmuru wykonał neoklasycystyczny nagrobek i monumentalny krzyż łaciński dla rodziny Olszewskich.

Większość najstarszych i najbardziej okazałych pomników nagrobnych znajduje się przy alei głównej i jej bliskim sąsiedztwie. Obiekty te reprezentujące różne formy architektury cmentarnej oraz rzeźba, wyróżniają się szczególnymi walorami artystycznymi od neoklasycyzmu i neogotyku po secesję i modernizm. Zakłady Artystyczno-Kamieniarskie Dobrzyńskiego, Gontarskiego, Fiebigera wykonując przez kilkadziesiąt lat zamówienia kształtowały architekturę i sztukę naszego cmentarza. Kilka sygnatur, które namierzyłem na cmentarzu były słabo czytelne na przykład na  grobowcu rodziny Kostrzewa, Szadkowskich. Można śmiało stwierdzić, że Dobrzyński, Gontarski, Fiebiger oraz inni ówcześni rzemieślnicy to artyści w swoim fachu.

Literatura:

1/ T. Wąsik, J. Sieraczkiewicz, Cmentarz Komunalny we Włocławku, WTN, Włocławek 2001.

2/ Przewodnik  Ilustrowany po Włocławku 1922.